Ρητορικά ερωτήματα για το σχέδιο Αθηνά




Δημόπουλος Ευθύμης 

Το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση και η ελληνική κοινωνία πρόκειται να προτείνει αλλαγές για την αναδιοργάνωση του χάρτη της ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα. Το θέμα είναι κρίσιμο γιατί αφορά όλο τον εκπαιδευτικό προσανατολισμό και ενδιαφέρει έντονα την ελληνική κοινωνία. Η προσέγγιση του θέματος που επιλέγω δεν έχει τεχνοκρατικά και  ειδικά χαρακτηριστικά. Δεν είμαι πανεπιστημιακός και τις ειδικές λεπτομέρειες μπορούν  να τις επεξεργαστούν άλλοι πολύ καλύτερα. Θα μιλήσω από τη σκοπιά ενός πολίτη και στη βάση ενός πολιτικού σχήματος ανάδειξης του προβλήματος. Η διαπραγμάτευση βασίζεται σε ορισμένα ρητορικά ερωτήματα. Πολλά από αυτά τα ερωτήματα υπάρχουν ήδη από καιρό και συχνά έχουν διαφορετικές απαντήσεις.
  1. Αναγνωρίζουμε ή όχι πως στην ανώτατη εκπαίδευση στη χώρα μας παρουσιάστηκε την τελευταία τουλάχιστον δεκαπενταετία ένας γιγαντισμός τόσο όσον αφορά στην ταχύτητα επέκτασης (ρυθμός ίδρυσης σχολών και πανεπιστημίων) όσο και στη διασπορά σχολών και τμημάτων σε όλη την επικράτεια ; Αναγνωρίζουμε ή όχι πως αυτός ο γιγαντισμός ξεπέρασε κατά πολύ μια ομαλή εξέλιξη και διεύρυνση αυτού που ονομάζεται μαζική εκπαίδευση ;
2. Αναγνωρίζουμε ή όχι ότι αυτός ο γιγαντισμός δεν υπάκουε σε κάποιο οργανωμένο αναπτυξιακό σχέδιο ούτε σε κάποια σοβαρή μελέτη ισόρροπης περιφερειακής ανάπτυξης ; Αναγνωρίζουμε ή όχι πως η διασπορά σχολών και η αθρόα ίδρυση πανεπιστημίων σχετίζεται άμεσα με αυτό που ονομάστηκε στη χώρα μας κομματοκρατία και πελατειακό σύστημα και υποστηρίχθηκε από τοπικές δυνάμεις (δήμους, βουλευτές, κοινωνία) που είδαν μέσα από αυτό το σχέδιο την ικανοποίηση ρουσφετολογικών πιέσεων, την εξασφάλιση κέρδους και την παράλληλη εξέλιξη τους ως προσώπων (πολιτευτές - δήμοι) στο πολιτικό σύστημα και στην κοινωνία ;

3.Αναγνωρίζουμε ή όχι πως αυτή η μεγάλη διασπορά σχολών και πανεπιστημίων δημιούργησε μια ψευδαίσθηση ή μια φούσκα περιφερειακής ανάπτυξης που βασίστηκε στην οικοδομή και την κατανάλωση ; Σίγουρα μέσα σε όλη αυτή την πορεία  υπήρξαν πανεπιστημιακές σχολές και ΤΕΙ στην επαρχία που τίμησαν το ρόλο τους και πρόσφεραν γνώση και πολιτισμό στις τοπικές κοινωνίες. Ταυτόχρονα όμως υπήρξαν και πολλά ιδρύματα με χαμηλή ποιότητα σπουδών που κατάντησαν αποθήκες φοιτητών - πελατών για την επαρχία και τα οποία δεν είναι βιώσιμα. Επομένως, πρέπει να χωρίσουμε την ήρα από το στάρι και να προχωρήσουμε σε συγχωνεύσεις ή σε κλείσιμο όσων δεν πληρούν τα κριτήρια.

4. Αναγνωρίζουμε ή όχι πως αυτός ο γιγαντισμός φέρει ευθύνη για μια επιδημία αναξιοκρατίας που πρόσβαλε πολλά πανεπιστήμιά μας όχι μόνο στην περιφέρεια αλλά και στο κέντρο. Αρκετοί πανεπιστημιακοί (π.χ. Κ.Τσουκαλάς) υποστηρίζουν ότι αυτό το επιχείρημα χρησιμοποιήθηκε από την πολιτική ηγεσία για να απαξιώσει τον κόσμο της ανώτατης εκπαίδευσης και να ετοιμάσει το έδαφος για βίαιες και σαρωτικές αλλαγές. Πιθανόν, να έχει κάποια βάση η κριτική αλλά αυτό δεν επιτρέπει στους πανεπιστημιακούς να αποσιωπούν φαινόμενα οικογενειοκρατίας, αναξιοκρατίας και διαπλοκής που μαστίζουν το χώρο.


5. Αναγνωρίζουμε ή όχι πως αυτός ο γιγαντισμός έχει συμμετοχή στην επικράτηση του αντιπαραγωγικού - υπερκαταναλωτικού μοντέλου και της σπατάλης δημόσιων πόρων που μας οδήγησε στη χρεοκοπία ; Έχει ευθύνη για την υπερπαραγωγή επιστημόνων και τον πληθωρισμό πτυχίων που δεν είναι άμοιρα για τα δραματικά ποσοστά ανεργίας στη χώρα. Πως έχει ευθύνη για τον επαγγελματικό αποπροσανατολισμό της ελληνικής οικογένειας και για τη δημιουργία ψεύτικων ελπίδων στους νέους.


Φοβάμαι πως οι πανεπιστημιακοί αν και αναγνωρίζουν πολλές από αυτές τις ευθύνες δεν πρόκειται να καταλήξουν και να προτείνουν ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης. Οι συντεχνίες που επικρατούν στο χώρο δεν πρόκειται να εκχωρήσουν τα προνόμιά τους. Δεν είναι ικανές ούτε για αυτοκάθαρση ούτε  για αυτοπεριορισμό. Μοιραία την ευθύνη θα την αναλάβει η κυβέρνηση υπό το βάρος πελατειακών πιέσεων και μνημονιακών υποχρεώσεων. Υποπτεύομαι πως θα χειριστεί το θέμα με βιασύνη, ιδιοτέλεια και προχειρότητα.

Κρίμα, γιατί ο κόσμος των πανεπιστημιακών έχει μια ακόμη ευκαιρία για να προτείνει το δικό του μνημόνιο αναδιοργάνωσης του χάρτη των ΑΕΙ και ετοιμάζεται να την κλωτσήσει.

O Ευθύμης Δημόπουλος είναι δάσκαλος και μέλος του Τομέα Παιδείας της Δημοκρατικής Αριστεράς

Σχόλια

  1. Αγαπητε Ευθυμη και αγαπητε Λεωνιδα, η συζήτηση αυτή έληξε με την αντιμεταρρύθμιση Αρβανιτόπουλου-Ρεπούση. Δεν έχει πια κανένα νόημα. Ουτε οι πανεπιστημιακοί θέλουν οποιαδήποτε αλλαγή, ούτε το πολιτικό σύστημα. Στην καθημερινότητά μου συναντώ όλο και περισσότερο από συναδέλφους τη φράση "αυτό δεν το συζητάμε. Με τις τροπολογίες Αρβανιτόπουλου δεν ισχύει". Ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω ξηλώνει κάθε μέρα το πουλόβερ του 4009. Το βαθύ πανεπιστήμιο βαθιά ανακουφισμένο από την αντιμεταρρύθμιση επανέφερε τις κόκκινες γραμμές της "ιδιοκτησίας" των Τομέων και των Τμημάτων και ύψωσε πάλι τα στεγανά. Σε λίγους μήνες δεν θα υπάρχει τίποτα. Τόσο η μεταρρύθμιση όσο και η ΑΘΗΝΑ κετέληξαν σε κωμωδία... Τα πανεπιστήμια είναι ακόμη ανοιχτά επειδή η ΔΕΗ δεν κόβει το ρεύμα τους για τα εκατομμύρια που χρωστάνε. Η λειτουργία τους είναι σε συνθήκες ασθενούς σε καταστολή με μηχανική υποστήριξη. Και δεν ενδιαφέρεται κανένας...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Φίλε Ορέστη
      Η "αντιμεταρρύθμιση" έδωσε την ευκαιρία να εκλεγούν τα ΣΔ, μην το ξεχνάς. Οι αλλαγές είναι σημαντικές αν βέβαια τα ΣΔ κάνουν το καθήκον τους. Έχεις δίκιο να αμφιβάλλεις, αλλά η ΔΗΜΑΡ προσπαθεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Και η Ρεπούση προσπαθεί προς την ίδια κατεύθυνση. Δεν ξέρω ποια θα είναι η στάση του κόμματος στις προτάσεις που ετοιμάζουμε. Αλλά ως προτάσεις είναι προς την εκσυγχρονιστική κατεύθυνση όπως θα δεις όταν ανακοινωθούν τις επόμενες μέρες. Η κατάσταση είναι σαφώς δύσκολη, αλλά υπάρχει πολιτική βούληση από μεριάς του τομέα παιδείς για αλλαγή του χάρτη. Από μεριάς Αρβανιτόπουλου οι προτάσεις είναι πράγματι απογοητευτικές. Δεν αλλάζει επί της ουσίας τίποτα.

      Διαγραφή
  2. Καλά τα λέει ο Ευθύμης Δημόπουλος αλλά τώρα πλέον αυτά είναι εκτός τόπου και χρόνου.
    Θυμάμαι το 2010-11 όταν συζητείτο το σχέδιο νόμου για τη μεταρρύθμιση των ΑΕΙ οι υπεύθυνες παιδείας της Δημάρ (Ρεπούση/Μπουρνόβα/Καραντζόλα) διερρήγνυαν τα ιμάτιά τους για το πόσο πιο κρίσιμος είναι ο λεγόμενος τότε Καλλικράτης της Ανώτατης Εκπαίδευσης (η σημερινή 'Αθηνά')εν σχέσει προς το σχέδιο νόμου που προωθείτο. Δεν τολμά μας έλεγαν η κυβέρνηση να θίξει την κατάσταση με τα πολλά ΑΕΙ και ασχολείται με τη μεταρρύθμιση των πανεπιστημίων ενώ υπάρχει ήδη ο νόμος Γιαννάκου για να εφαρμοστεί. Κατάφερε η Δημάρ, με τον πρωταγωνιστικό ρόλο που διαδραμάτισε κατά δική της δήλωση, να ξεδοντιάσει τον νόμο Διαμαντοπούλου. Τώρα συμπράττει (με στελέχη της και στο Υπουργείο Παιδείας) ή κοιτάζει αλλού για να ξεδοντιάσει και το σχέδιο Αθηνάμ για να μην θιγούν τα κατεστημένα συμφέροντα στον χάρτη των ΑΕΙ. Ανέχεται/μετέχει/δεν ενδιαφέρεται για τις πελατειακές διευθετήσεις; Όλα αυτά είναι πολύ θλιβερά.
    Η μπίλια για τα πανεπιστήμια μετά από ένα διάστημα κινητοποίησης οπότε επιχειρήθηκε να τεθούν στην κατεύθυνση της μεταρρύθμισης έχει κάτσει και πάλι εκεί που ήταν παλαιά, στα χέρια του βαθέος πανεπιστημίου. Υπάρχει ένας θόρυβος με τα Συμβούλια αλλά πού θα πάει, με τις κουτσουρεμένες αρμοδιότητες που φρόντισε η Δημάρ να τους αποδόσει, θα εξαλειφθεί κι αυτός ώστε χωρίς περισπασμούς να βουλιάζουν τα ιδρύματα στον βάλτο. Άλλη μια ευκαιρία χαμένη.
    Δεν καταλαβαίνω λοιπόν σε ποιον απευθύνονται αυτά που γράφει ο Ευθύμης. Μεγάλη ευθύνη για τη χαμένη ευκαιρία της μεταρρύθμισης των ΑΕΙ φέρει το κόμμα του που υποστήριξε, συνεργάστηκε και διευκόλυνε τις συντηρητικές δυνάμεις στα ΑΕΙ για να συνεχίσουν το επωφελές γι' αυτές και δυσβάστακτο για την κοινωνία έργο τους.
    Βάσω Κιντή

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αγαπητή μου Βάσω
      πράγματι η μπίλια έχει κάτσει μετά τις εκλογές των ΣΔ. Δεν είμαι τόσο απαισιόδοξος, ελπίζω ότι οι άνθρωποι που τα στελεχώνουν θα κάνουν το σωστό και τα πανεπιστήμια θα μπουν σε δρόμο ανταγωνισμού και αριστείας. Τις επόμενες μέρες θα αναρτηθούν οι προτάσεις της ΔΗΜΑΡ για το σχέδιο Αθηνά και θα μας δοθεί η ευκαιρία να τα σχολιάσουμε. Ο τομέας Παιδείας της ΔΗΜΑΡ δεν συμφωνεί με τις σχεδιαζόμενες από το Υπουργείο αλλαγές στο πανεπιστημιακό χάρτη που είναι μηδαμινές και δεν λύνουν κανένα πρόβλημα. Εδώ 'εχουμε ανάγκη και τον κόσμο των πανεπιστημίων που θα πρέπει να ορθώσει το ανάστημά του και να προτείνει αλλαγές. Αυτό θέλει να πει ο Ευθύμης. Το βαθύ κράτος αντιστέκεται, ήταν αναμενόμενο. Και στη φάση αυτή θα έχουμε συγκρούσεις μεταξύ του παλιού πολιτικού συστήματος και των εκσυγχρονιστικών δυνάμεων. θα πρέπει όμως να κατανοήσουν όλοι ότι θα πρέπει να υποστηρίξουν τις μεταρρυθμιστικές δυνάμεις και εντός της ΔΗΜΑΡ με την ελπίδα ότι κάτι θα καταφέρουν. Δεν έχουν άλλο σύμμαχο.

      Διαγραφή
    2. Αγαπητέ Λεωνίδα,
      Αν θυμάμαι καλά, οι μεταρρυθμιστικές δυνάμεις της Δημάρ είχαν στηρίξει την αντιμεταρρύθμιση που προωθούσαν οι αντιμεταρρυθμιστικές δυνάμεις της Δημάρ το καλοκαίρι του 2012.

      Και η μεταρρύθμιση βραχυκυκλώθηκε επειδή οι έστω και κουτσουρεμένες αλλαγές συνδέθηκαν με την παραμονή των διοικήσεων που δεν άφηναν τίποτε να περπατήσει. Περπάτησε ο νόμος –δηλαδή εκλέχθηκαν τα Συμβούλια- διότι τα στελέχη της Δημάρ και το Υπουργείο έδωσαν στις διοικήσεις ό,τι ήθελαν. Προηγουμένως αυτά τα στελέχη ήταν μαζί με τους πρυτάνεις στα κάγκελα όταν τους ζητείτο να εφαρμόσουν τον νόμο. Τώρα έκαναν διευθετήσεις -και όχι μεταρρύθμιση-για να μείνουν τα πράγματα ως έχουν. Οι πρυτάνεις (οι πρόεδροι τμημάτων, οι διευθυντές τομέων –όλη η προηγούμενη δομή) με τους οποίους έγιναν οι συμμαχίες και οι διακανονισμοί μπορούν να κάνουν πλέον ό,τι θέλουν αφού από τα Συμβούλια αφαιρέθηκαν κρίσιμες αρμοδιότητες. Τι μπορεί να κάνει π.χ., το Συμβούλιο εάν ο πρύτανης δεν συνεργάζεται και δεν συντάξει, ας πούμε, οργανισμό και εσωτερικό κανονισμό; Τίποτε απολύτως, ειδικά όταν δεν υπάρχει στο Υπουργείο και στα κόμματα που μετέχουν καμία πολιτική βούληση αλλαγής. Έχουμε μάλιστα φαινόμενα, με τη ρητή υποστήριξη της Δημάρ, να μετέχουν στα Συμβούλια πρόσωπα που μετέχουν συγχρόνως και στη διοίκηση των ΑΕΙ. Μην τύχει και ξεφύγει από τα γνωστά πρόσωπα ο έλεγχος.

      Θα δω τις προτάσεις της Δημάρ που υπόσχεσαι για το σχέδιο Αθηνά αν και φαντάζομαι θα καταγράφει απλώς πιθανόν τη θεωρητική διαφωνία της πράγμα που κάνει ως Πόντιος Πιλάτος και για πλήθος άλλων θεμάτων. Μήπως ξεχνάει ότι είναι στην κυβέρνηση και έχει στελέχη της στο Υπουργείο Παιδείας; Κι αναρωτιέμαι τι θα κάνει το στέλεχός της υφυπουργός Παιδείας που ως πρύτανης έσπευδε να καλέσει τους βουλευτές της περιοχής ώστε να πιέσουν για να μη θιγεί το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου;
      Σε βρίσκω πολύ αισιόδοξο όταν εναποθέτεις τις ελπίδες σου για τη μεταρρύθμιση των ΑΕΙ στους αποδεδειγμένα αντιμεταρρυθμιστές του κόμματός σου.

      Βάσω Κιντή

      Διαγραφή
    3. Βάσω
      Πράγματι έγιναν συμφωνίες με τους πρυτάνεις, προκειμένου να διευκολυνθεί η εφαρμοπγή του νόμου. Κάποια στιγμή μέχρι το τέλος του 2013 θα φύγουν και θα αναλάβουν οι νέοι με τα ΣΔ. Ως τότε η κατάσταση θα είναι δύσκολη. Το παλιό θα φύγει καταστρέφοντας ότι απέμεινε, αλλά θα φύγει. Το νέο να δούμε τι θα φτιάξει. Όσο για το στέλεχος της ΔΗΜΑΡ στο υπουργείο δεν θέλω αγαπητή μου να το σχολιάσω. Αισιόδοξος είμαι γιατί ο Σαμαράς δεν τα πάει άσχημα. Αν αρχίσω και ψάχνω τα επιμέρους ......
      Φιλιά

      Διαγραφή
    4. Λεωνίδα, οι συμφωνίες με τους πρυτάνεις δεν έγιναν για να διευκολυνθεί η εφαρμογή του νόμου. Αυτοί που τις έκαναν ήταν αντίθετοι με τον νόμο. Οι συμφωνίες έγιναν για να μην αλλάξει τίποτε, για να ακυρωθεί η μεταρρύθμιση. Κι αυτό το πέτυχαν. Μακάρι να έχεις δίκιο για το νέο έστω και καθυστερημένα αλλά εγώ δεν είμαι αισιόδοξη.
      βάσω

      Διαγραφή
  3. Από τη δική του πλευρά, ο κ. Κουβέλης, όπως είναι καταγεγραμμένο στην επίσημη ιστοσελίδα του Συνασπισμού, στις 5 Φεβρουαρίου του 2007 ρωτούσε τους υπουργούς Μεταφοω, ΠΕΧΩΔΕ, Αμυνας και Υγείας:

    Πολίτες διαμαρτύρονται ότι παρατηρείται το φαινόμενο (πολιτικής ή πολεμικής αεροπορίας) συχνά να πραγματοποιούν αεροψεκασμούς πάνω από την Αθήνα αλλά και πάνω από άλλες πόλεις, χωρίς να είναι γνωστό γιατί προβαίνουν σε τέτοιες ενέργειες, ποιο είναι το περιεχόμενο των υλικών με τα οποία ψεκάζουν και ποιο σκοπό εξυπηρετούν οι αεροψεκασμοί αυτοί.

    Επειδή από την παρατήρηση αυτών των φαινομένων δημιουργείται ανησυχία στους πολίτες για πιθανές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και την υποβάθμιση της ποιότητας του περιβάλλοντος.

    Και ο κ. Κουβέλης ρωτούσε:

    Πραγματοποιούνται αεροψεκασμοί; Από ποιους φορείς και για ποιο λόγο πραγματοποιούνται και εάν το περιεχόμενο αυτών εμπεριέχει κινδύνους για τους κατοίκους και το περιβάλλον.

    iefimerida.gr
    Tελικα μας ψεκαζουν;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ορέστη, αν έτσι έχουν τα πράγματα, δυστυχώς χάσαμε. Αλλά μήπως εξοργίζεσαι δικαίως λόγω Μυλόπουλου και αδικείς τη Μαρία ;

    Με μεγάλη μου χαρά πάντως σε ξανασυναντάω μέσω της ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ

    Ευθύμης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Τον κ. Δημοπουλο δεν τον γνωρίζω αλλά αν και απλός πολίτης τα λέει πολύ καλύτερα από πολλούς συναδέλφους μου καθηγητές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Καίρια ερωτήματα για τα οποία η πανεπιστημιακή κοινότητα δεν έχει απάντηση. Ακόμη και να κλείσεις τους πρυτάνεις σε μια αίθουσα χωρίς ψωμί και νερό για ένα μήνα προτάσεις για συγχώνευση ή κλείσιμο σχολών δεν πρόκειται να καταθέσουν.

    Ν. Σαρρής

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αγαπητοί συνάδελφοι, πέραν των ανωτέρω, υπάρχει και η διάσταση που αφορά στο άβατο των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, στο συγκεντρωτισμό, στην ενδογαμία, στις εσωτερικές πελατειακές σχέσεις.... κ.α. Ενδεικτική αλλά ιδιαίτερα ρεαλιστική και διαυγής ως προς την αποτύπωση αυτής, δείτε πχ και διαβάστε τις ομιλίες στο α)http://www.blod.gr/lectures/Pages/viewlecture.aspx?LectureID=654: β)http://www.transparency.gr/Uploads/File/Presentation_Moutsopoulos.pdf

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. - κουλτούρα συνεργασίας
    - κοινή λογική

    αυτά τα δύο όταν (μετά από πολλά χρόνια) μπορέσουμε να αντιληφθούμε τι σημαίνουν...
    κάτι θα γίνει...

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κίμων Χατζημπίρος: Ύστατος πόρος: Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση είναι μια πρόταση για το μέλλον.

Βάσω Κιντή: Παραιτούμαι από μέλος της ΚΕ και αποχωρώ από το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς

Κίμων Χατζημπίρος: Ατελέσφορη Οικολογία