Olivier Roy:Δεν πιστεύω ότι η ισλαμική ριζοσπαστικοποίηση είναι συνέπεια της αποτυχημένης ενσωμάτωσης.

από το DimART

Συνέντευξη στη Michaela Wiegel
Frankfurter Allgemeine Zeitung (26.03.2016, Παρίσι)Μετάφραση για το dim/art: Γιώργος Μονογιούδης

Κύριε Roy, βλέπετε κάποιου είδους συνάρτηση μεταξύ της τρομοκρατίας και της αποτυχημένης ενσωμάτωσης στις ευρωπαϊκές κοινωνίες υποδοχής μεταναστών;

Δεν πιστεύω ότι η ισλαμική ριζοσπαστικοποίηση είναι συνέπεια της αποτυχημένης ενσωμάτωσης. Πρόκειται για κατ’ επίφασιν πρόβλημα. Πολλοί νέοι άνθρωποι που στρατεύονται στο τζιχάντ είναι ενσωματωμένοι. Μιλούν γαλλικά, αγγλικά ή γερμανικά. Το «Ισλαμικό Κράτος» ίδρυσε ένα γαλλόφωνο τάγμα επειδή οι νέοι Γάλλοι ή Βέλγοι δεν μιλάνε καθόλου αραβικά. Το πρόβλημα δεν είναι η ελλειπής πολιτισμική ενσωμάτωση. Ακόμα και κατά τη ρήξη τους με την κοινωνία οι ευρωπαίοι τζιχαντιστές παραμένουν συνδεδεμένοι μ’ ένα πολύ δυτικό μοντέλο. Είναι μηδενιστικό, κάτι το οποίο δεν ανταποκρίνεται καθόλου στην ισλαμική παράδοση. Γοητεύονται από την αισθητική της βίας, την οποία γνωρίζουν μέσω των ταινιών και των video. Ως προς αυτό μοιάζουν περισσότερο στους σφαγείς του Λυκείου Columbine ή στον μανιακό δολοφόνο Anders Behring Breivik.

Επομένως δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ μετανάστευσης και τζιχαντισμού;

Για μένα το υψηλό ποσοστό προσήλυτων αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα ένδειξη. Δεν υπάρχει πουθενά στον μουσουλμανικό πολιτισμικό κύκλο μία οργάνωση όπως το Ισλαμικό Κράτος με 25% προσήλυτους. Συνεπώς, οι πολιτισμικές ερμηνείες από μόνες τους δεν είναι επαρκείς για να αιτιολογήσουν την ελκυστικότητα του Ισλαμικού Κράτους. Επίσης, νέοι άνθρωποι χωρίς μεταναστευτικό υπόβαθρο νιώθουν έλξη προς το τζιχάντ.

Πώς εξηγείτε όμως τότε το γεγονός ότι οι τρομοκράτες επικαλούνται το ισλάμ;

Δεν αρνούμαι την ύπαρξη της θρησκευτικής διάστασης. Είναι σημαντική γιατί με αυτόν τον τρόπο οι τζιχαντιστές μπορούν να παρερμηνεύσουν τον μηδενισμό τους ως υπόσχεση του παραδείσου. Η αυτοκτονία τους εγγυάται την απόλυτη ζωή. Τονίζω μόνο: αυτοί οι νέοι άνθρωποι δεν προέρχονται από τη μουσουλμανική κοινότητα. Οι περισσότεροι δεν έχουν θρησκευτικό υπόβαθρο, ενώ βρέθηκαν σπάνια σε τζαμί. Σχεδόν όλοι υπήρξαν προηγουμένως μικροεγκληματίες. Έχουν πιει αλκοόλ και έχουν πάρει ναρκωτικά.

Τι ρόλο παίζει το αποικιοκρατικό παρελθόν;

Η μετα-αποικιακή θεώρηση των αριστερών είναι ανεπαρκής. Κατά τη γνώμη μου η ισλαμική ριζοσπαστικοποίηση δεν μπορεί να αποδοθεί ούτε στη σημερινή εξωτερική πολιτική ούτε στα αποικιακά πεπραγμένα. Αυτοί οι νέοι ριζοσπάστες δεν μιλάνε ποτέ για τον πόλεμο στην Αλγερία, ακόμα και αν ο παππούς τους προέρχεται από την Αλγερία. Συνήθως έχουν πλήρη άγνοια γι’ αυτά.

Γιατί συστρατεύονται τόσα πολλά αδέλφια στην τζιχάντ;

Πρόκειται για νέους ανθρώπους, οι οποίοι έρχονται σε ριζική ρήξη με τη γενιά των γονιών τους. Οι γονείς τους δεν τους μετέδωσαν την ισλαμική κουλτούρα. Λόγω της ριζοσπαστικοποίησής τους θεωρούν τους εαυτούς τους καλύτερους μουσουλμάνους από τους γονείς τους. Οι γονείς στην Ευρώπη καταδικάζουν τη συμμετοχή των παιδιών τους στο τζιχάντ εν αντιθέσει με τους παλαιστίνιους γονείς, οι οποίοι επικροτούν τις περισσότερες φορές τη βία των παιδιών τους. Οι ευρωπαίοι γονείς λένε: δεν καταλαβαίνω τι είναι αυτό που έλκει την κόρη μου ή τον γιο μου. Στην ουσία εδώ λαμβάνει χώρα μια νέα σύγκρουση γενεών. Αυτό εξηγεί επίσης για ποιό λόγο είναι τόσο συχνά αδέλφια, στις περισσότερες περιπτώσεις αδελφοί, τα οποία πραγματώνουν αυτή τη ρήξη αυτή από κοινού. Οι πολεμιστές του Ισλαμικού Κράτους είναι μέλη της ίδιας γενιάς, αδέλφια ή παιδικοί φίλοι.

Κατ’ εσάς, λοιπόν, οι τρομοκράτες αποτελούν συνέπεια μιας ιδιαίτερα έντονης σύγκρουσης γενεών;

Οι περισσότεροι τζιχαντιστές «ξαναγεννιούνται» (όπως οι «born again”φουνταμενταλιστές Χριστιανοί, σ.τ.μ.), ανακαλύπτουν στο ριζοσπαστικό ισλάμ ένα νέο νόημα ζωής. Γι’ αυτό το λόγο υπάρχουν τόσο λίγοι τζιχαντιστές, ανάμεσα στους μετανάστες της πρώτης γενιάς. Σε αυτή τη γενιά ισχύει ακόμα η μετάδοση του παραδοσιακού ισλάμ. Στη δεύτερη γενιά μεταναστών όμως επέρχεται η ρήξη, καθώς παύει να λειτουργεί αυτή η μετάδοση. Οι περισσότεροι τρομοκράτες ανήκουν σε αυτή τη γενιά.

Δικαιολογείτε τον πρωθυπουργό Manuel Vals που απορρίπτει τη συζήτηση για το έδαφος που εξέθρεψε την τρομοκρατία;

Όχι, αντιθέτως θέλω να συμβάλω στη συζήτηση αυτή. O Vals ασκείται τώρα σε μια μορφή λαϊκισμού, έχει πλέον ελάχιστα στοιχεία πολιτικού της Αριστεράς, είναι αυταρχικός και αντιδιανοούμενος. Το έδαφος που εξέθρεψε την τρομοκρατία θα πρέπει να ερευνηθεί. Προς μεγάλη μου έκπληξη συνεργάζομαι πολύ με ψυχολόγους και ψυχαναλυτές. Η συμπεριφορά της διακινδύνευσης στους νέους ανθρώπους και ιδιαίτερα η γοητεία της αυτοκτονίας και οι φαντασιώσεις βίας έχουν αυξηθεί σημαντικά. Αυτή η διάσταση θα πρέπει να ληφθεί περισσότερο υπόψιν.

Θεωρείτε ότι πρόκειται για ένα γενικότερο φαινόμενο μεταξύ των νέων ανθρώπων;

Ναι, για παράδειγμα στην Ιταλία δύο νέοι μόλις δολοφόνησαν έναν συνομήλικό τους. Συνελήφθησαν και έδωσαν ως μοναδική δικαιολογία της πράξης τους την επιθυμία να βιώσουν το αίσθημα του να δολοφονείς κάποιον. Ο Τύπος λέει ότι είναι τρελοί. Αν όμως οι νέοι αυτοί άνθρωποι είχαν φωνάξει «Allahu Akbar» πριν την πράξη τους, τότε θα τους αντιμετώπιζαν ως τρομοκράτες.

Ο συμπατριώτης σας και ερευνητής του ισλάμ Gilles Kepel σας κατηγορεί ότι υποτιμάτε την ισλαμική διάσταση της τρομοκρατίας.

Η επιθετικότητά του είναι καλό σημάδι γιατί σημαίνει ότι πρέπει να αντιπαρατεθεί με τις θέσεις μου. Δεν του αρέσει ότι εστιάζω στην ψυχολογική διάσταση. Κατά τη γνώμη μου, ωστόσο, χρειαζόμαστε επειγόντως μια πολυεπιστημονική αντιπαράθεση με το φαινόμενο του ισλαμικού ριζοσπαστισμού.